Geschiedenis 

De Oude Kerk van Naaldwijk kent een rijke historie. Het gebouw mag worden gerekend tot de belangrijkste middeleeuwse kerken van Zuid-Holland. Zijn bouwgeschiedenis en menig historisch detail doen de kenners watertanden. Ook de ligging binnen een kerkring is hoogst interessant en van grote historische betekenis voor Naaldwijk.

Als we naar de vorm kijken, herkennen we een kruiskerk, die voor een dorp als Naaldwijk van enorme proporties is, met een fraai eiken tongewelf, dat overal even hoog is. Het oudste gedeelte is de laatromaanse toren, die in het begin van de 13e eeuw is gebouwd. Opvallend zijn het fraaie laatgotische koorhek met koperen spijlen en speels traceerwerk. 

Het pseudo-triforium, bestaande uit reeksen spitsboognisjes, vertoont grote gelijkenis met de Nieuwe Kerk te Delft.  

De Oude Kerk draagt de naam van Sint-Adrianus. Al sinds de middeleeuwen deelt Sint-Adrianus als patroonheilige in het wel en wee in Naaldwijk. De van oorsprong rooms-katholieke Oude Kerk is met de reformatie in protestantse handen gekomen en de parochianen hebben later hun eigen Adrianuskerk gebouwd. 

Grafzerken

In de kerk bevinden zich grafzerken van de laatste deken, priesters en predikanten. Ook zijn er een aantal altaarstenen terug te vinden die na de reformatie zijn (her)gebruikt als grafzerk. Als herinnering aan het overlijden op 5 februari 1711 van baron Von Schmettau, de gevolmachtigde van de koning van Pruisen die de bezittingen in het Westland beheerde, is een grafmonument opgericht dat zich bevindt aan de oostzijde van het koor. 

Gebrandschilderde ramen

Het kerkgebouw telt 29 glas-in-loodramen waarvan er twee zijn voorzien van gebrandschilderd glas. Het Julianaraam werd op 1 mei 1910 geplaatst ter ere van de geboorte van Prinses Juliana. Het tweede raam dateert van 9 augustus 1922 ter herinnering aan de eerste prediking na de reformatie in de Oude Kerk.

Juliana carillon

Op 27 januari 1961 is bij het bezoek van Koningin Juliana door de burgerij een carillon voor de toren van de Oude Kerk aangeboden. Het door Petit en Fritsen vervaardigde carillon bestaat uit 37 klokken met een totaalgewicht van 1641 kg.  

Later kwamen de patroonsrechten van de kerk onder verantwoordelijkheid van de familie Oranje. Frederik Hendrik, die het Huis Honselersdijk kocht en verfraaide, woonde met zijn vrouw Amalia van Solms regelmatig de eredienst bij in de Oude Kerk. Hij deed diverse schenkingen aan de kerk, zoals het geschilderd paneel met de Tien Geboden, waarop zijn wapen is terug te vinden, en de renaissance preekstoel. 

De geloofsgenoten van de beide Naaldwijkse "Adrianussen" weten echter elkaar goed te vinden, getuige het feit dat de rooms-katholieken, toen hun Adrianuskerk recent werd gerestaureerd, tot wederzijds genoegen in de Oude Adrianus hebben gekerkt! 

Luidklokken

In de toren hangen twee luidklokken. De oudste, de Adrianusklok, is in 1472 gegoten door Willem Hoercken. De klok weegt 1090 kg. In de tweede wereldoorlog is deze klok met de klok uit 1608 door de Duitse bezetters uit de toren gehaald en naar Duitsland afgevoerd. Alleen door toeval is de Adrianusklok gespaard gebleven en weer in Naaldwijk teruggeplaatst. In 1948 is een nieuwe klok ter vervanging van de verloren gegane tweede klok in de toren gehangen. 

Zonnewijzer

Aan de buitengevel van de zuiderkapel bevindt zich een zonnewijzer. Deze zonnewijzer mag gerekend worden tot de oudste van Nederland. 

Het orgel

In de 15e eeuw was er al sprake van een orgel in de Oude kerk. Na de reformatie heeft het nog tot 1831 geduurd voordat er weer een orgel in gebruik werd genomen voor de erediensten. Dit orgel werd gebouwd door de Utrechtse orgelmaker Wander Beekes en mag het belangrijkste instrument van deze interessante orgelbouwer worden genoemd. Er zijn in de loop van de jaren diverse restauratiewerkzaamheden aan het orgel uitgevoerd met als belangrijkste de ingreep in 1974/1975 door de orgelmakers L. Verschueren uit Heythuysen. 

Verlichting

In de loop der eeuwen is de verlichting diverse malen van vorm en uitvoering gewijzigd. In het Rijksmuseum hangt een kaarsenkroon die ooit in de Oude Kerk van Naaldwijk heeft gehangen. Na de restauratie in 1933/35 van het kerkgebouw is er plafondverlichting aangebracht. Deze vorm van verlichting was niet toereikend en het heeft tot 1958 geduurd dat tot verbetering kon worden overgegaan. Er zijn toen 7 koperen kronen aangebracht die de verlichting en het interieur van de kerk zeer ten goede zijn gekomen.